Nhà mình có một bé 2 tuổi. Mỗi lần nhắc đến nhà có trẻ em là mọi người lại tưởng tượng ra một hình ảnh giống nhau. Nhà đầy đồ chơi, quần áo sách tranh ở khắp nơi. Lúc con còn nhỏ thì quanh đi quẩn lại với pha sữa, cho ti, thay bỉm, ru ngủ. Lúc con lớn lên xíu đỡ thay bỉm và cho ti hơn thì lại tất bật với ăn dặm kiểu tây kiểu ta. Mẹ mệt mỏi với với một nghìn thứ việc có tên và không tên. Lúc con ăn vào nếp rồi là lúc con bắt đầu biết đi lại quăng vứt đồ. Con lớn nhanh quá, mẹ vội vã cập nhật thông tin chăm sóc con, thích nghi với từng tháng tuổi của con cũng đã mệt, chăm sóc nhà cửa được xếp sau hàng loạt thứ ưu tiên khác.
Nhất là với các mẹ đi làm,làm dâu, cáng đáng cả công việc nước việc nhà mình việc nhà chồng tung toé các thứ việc.
Mình cũng trải qua thời kỳ nhà bỉm sữa, và bây giờ đang đến thời nhà có trẻ con nên mình cũng tưởng vậy. Bé nhà mình hơn hai tuổi, mình cũng từng stress vì con không ngủ, vì con không ti không uống sữa, mà mình chưa từng rơi vào cảnh stress vì nhà cửa bừa bộn. Lúc bé còn ẵm ngửa, nhà mình ở nhà thuê 48m2, bé biết lật là lúc chuyển qua nhà mới rộng rãi hơn nhưng nhà nào cũng giữ được gọn gàng.
Chị Konmari không giới thiệu nhiều về cách dọn nhà cho bé nên mình dựa vào phương pháp Montessori và tham khảo cách nhà trẻ Nhật bản dạy trẻ em tự lập.
3 nguyên tắc mình thực hiện để giữ nhà gọn cùng con như dưới đây.
1/ Dạy con gọn gàng và để con tự làm
2/ Tối giản đồ đạc cho con
3/ Thay đổi sắp xếp nhà phù hợp với con
1/Dạy con gọn gàng và để con tự làm
■Giai đoạn 0-6 tháng:
Giai đoạn bé còn đang nằm.Điều cần làm trong giai đoạn này là cho con biết cảm giác gọn gàng.
Giai đoạn này thì bé chưa biết bò, hầu như chỉ nằm một chỗ nên nhà cửa bừa bộn hay không phụ thuộc phần lớn vào cách sắp xếp quản lý đồ đạc ở nhà. Bé chỉ nằm ngửa hoặc quay sang liếc hai bên. Bé nào biết lẫy sớm thì 3,4 tháng đã có thể lẫy và tầm quan sát rộng hơn một chút.
Giai đoạn này ban đầu bé chưa phân biệt được màu sắc nhưng nửa sau sẽ nhìn mọi thứ rõ ràng hơn. Theo Montessori, giai đoạn đặc biệt quan trọng để bé học được tính gọn gàng là từ 0-3 tuổi. Bé nhìn không gian gọn gàng xung quanh để tự xây dựng khái niệm về trật tự cho mình.
Mình trích một đoạn trong sách Montessori nhé
Trẻ em từ 0-6 tuổi có thời kỳ nhạy cảm, trong đó có sự nhạy cảm về trật tự (đặc biệt là giai đoạn 0-3 tuổi),đây là thời kỳ quan trọng giúp trẻ nhận thức về trật tự, từ đó có thể phân biệt và ghi nhớ vị trí của đồ vật và mối quan hệ của những vị trí này với không gian xung quanh…không có trật tự, không có quy tắc thì trẻ em sẽ thấy ngỡ ngàng, khó thích ứng, trí tuệ non nớt của trẻ sẽ khó có cách nào nhận biết môi trường bất định xung quanh…
Lúc này vì tầm nhìn bé thấp nên khi bé có thể nhìn rõ xung quanh, nên bố trí cho bé gương lớn ở sát tường để bé có thể quan sát không gian rộng hơn qua gương. Các bạn có thể tham khảo các căn phòng cho baby trên Pinterest nhé.
■Giai đoạn 6-12 tháng :
Giai đoạn bé ngồi dậy và bắt đầu tập đứng. Điều cần làm là tiếp tục cho con học cảm giác gọn gàng, và thay đổi không gian sống để con di chuyển.
Lúc này nếu có điều kiện hãy tạo cho bé một góc để chơi, một góc để ngủ, một góc để thay bỉm. Bé sẽ bò từ góc này qua góc khác và bắt đầu ý thức được từng không gian có mục đích riêng. Phạm vi hoạt động của bé bắt đầu rộng hơn nên bố mẹ bắt đầu xây dựng môi trường an toàn cho bé ở những nơi bé có thể đi tới. Ví dụ như góc cạnh sắc nhọn, cầu thang, cửa, những thứ trên giá bé có thể với tay tới, những đồ chơi không an toàn… Lưu ý đừng lạm dụng cũi, hãy để ngôi nhà là cả thế giới cho bé khám phá. Phòng ngủ, phòng khách, tủ bếp, ban công, sân thượng là cả một thế giới rộng lớn với bé, nhưng hãy cho bé đi khắp mọi nơi trong nhà một cách an toàn.
■Giai đoạn 12 tháng tới 2 tuổi :
Giai đoạn bé bắt đầu tập đi, biết đi và tự lấy đồ đạc từ nhiều nơi ra ngoài.
Giai đoạn này hãy tập cho bé tự biết quản lý và cất đồ của mình. Giầy dép,mũ, ba lô của bé để một chỗ cố định nơi bé có thể tự cất đồ lên. Bé rất giỏi trong việc nhớ được cái gì ở đâu và rất giỏi trong việc duy trì một thói quen đã được hình thành.
Đồ chơi quy định rõ ràng cái gì cất ở đâu. Nếu bé không nhớ được hãy dán hình cho bé nhớ. Tập cho bé biết đâu là đồ của bé bằng cách dán nhãn. Đây là cách rất hay mình thấy nhà trẻ Nhật hay làm. Khi bé bắt đầu vào trường, mỗi bé sẽ có một hình ảnh làm đại diện cho mình. Ví dụ như bé nhà mình là hươu cao cổ thì giỏ quần áo, yếm , hay tủ giày, chỗ nào của con cô sẽ dán hình hươu cao cổ, không lẫn sang chỗ các bạn khác được.
Mỗi khi chơi xong một món hãy nói con cất món đó đi rồi hãy lấy món khác.
Nếu con xé sách hãy cùng con dán lại cuốn sách và vừa làm vừa giải thích việc đó là không tốt như thế nào
Thay vì để con vẽ lên tường, hãy cho con vẽ lên cửa kính, hoặc dán giấy lên tường cho con vẽ, hay trải thảm nhựa ra cho con ngồi vẽ trên sàn.
Con vẽ lên kính
Hãy sắp xếp tủ, chỗ treo quần áo, chỗ để đồ chơi để sách làm sao để con dễ lấy và dễ cất đồ nhất có thể.
2/Tối giản đồ đạc cho con
■2.1 Quần áo
Tối giản bằng cách quy định chỗ để. Chỉ mua số lượng đủ để vị trí đã quy định, nếu mua quá bắt buộc phải bỏ một món cũ đi. Như nhà mình, quần áo của con chỉ có 2 giỏ từ lúc sinh ra. Chật giỏ rồi là mẹ không mua gì nữa. Chỗ để giày cũng chỉ để vừa 3 đôi, có mua thêm cũng không có chỗ cất nên mẹ hạn chế mua đồ. Bố mẹ mình lúc qua chơi đều thấy bất ngờ vì bé nhà mình ít quần áo quá.
■2.2 Đồ chơi
Đồ chơi có 2 loại, loại chơi lâu dài và loại chơi ngắn hạn.Đồ chơi lâu dài là loại đồ chơi con có thể chơi rất lâu như lego, tàu điện, ô tô…Đồ chơi ngắn hạn là đồ chơi con chỉ chơi một thời gian ngắn là hết tuổi.
Bạn nên ưu tiên mua đồ chơi lâu dài cho con hơn. Đồ chơi ngắn hạn thì sau khi con chơi xong nếu muốn để dành để sinh con nữa thì cất đi. Lưu ý khi cất chia vào từng hộp theo lứa tuổi để sau này bỏ ra dễ dàng, ví dụ hộp 3-6 tháng, hộp 6-12 tháng…
Không cần mua đồ chơi giống ở lớp . Ở lớp con đã được chơi rồi thì không cần mua thêm ở nhà. Đừng vì cô giáo nói con thích món này món kia ở lớp mà mua riêng cho con. Ngày trong tuần con về nhà đọc sách, chơi đồ chơi một lúc là đã đến giờ ngủ. Cuối tuần dành thời gian đưa con đi chơi thay vì ở nhà chơi đồ chơi. Không mua dàn trải đồ chơi, có thể gom lại thành một số categories nhất định và không mua ngoài các categories đó. Quy định categories nào bạn có thể tự tìm hiểu, ví dụ như 10 categories được giới thiệu trong bài Choosing Toys Mindfully của blogger The parenting Junkie là Blocks/Doll/Characters /Ball/ Art Materials/Scarves/Gross Motor/Vehicles/Books/Sensory chẳng hạn.
■2.3 Sách:
Hãy sử dụng thư viện, nếu không chỉ để một số lượng sách nhất định tại một thời điểm. Sách cũng giống quần áo, quy định chỗ để cho con, khi đã đầy thì không mua thêm nữa. Thay vì trữ nhiều sách hãy đi tới thư viện cùng con và đảo sách cho con.
3. Thay đổi layout phù hợp với con
Khả năng và phạm vi hoạt động của con thay đổi theo từng thời kỳ, con thích nghi nhanh, đừng ngại thay đổi layout để phù hợp với độ tuổi của con. Ví dụ lúc nhỏ con chỉ có thể dùng hai tay để cất sách vào giá thì dùng giá sách như hình trái. Lúc lớn hơn con có thể đẩy sách ra để cất vào thì chuyển qua giá sách đứng như hình phải.
Nếu con không sắp xếp được, đừng nghĩ là tính con không trật tự. Có thể cách sắp xếp không khoa học con không thể theo được, hãy tinh ý để ý thói quen và hành động của con để con có thể tự làm tốt nhất. Đây là những layout mình đã thay đổi cho con.
Lứa tuổi sau 3 tuổi mình chưa có trải nghiệm nên chưa viết được về kinh nghiệm của mình, nhưng mình đang đọc cuốn sách của chị Konmari mới ra về cách dạy trẻ trên 5 tuổi dọn nhà. Bạn quan tâm thì like,share hoặc comment cho mình biết mình có động lực viết thêm nha!
Cám ơn bài viết của chị ạ.
Em muốn nhờ chị tư vấn sắp xếp nhà cửa ạ.
Em liên hệ với chị bằng cách nào ạ?
Cám ơn bạn nhiều! Bạn có thể liên hệ qua Facebook của mình Her Journals hoặc email kyoto.lelotus@gmail.com. Chúc bạn một buổi tối an lành!
Em tha thiết mong được mời chị tới tư vấn giúp em. Em ở Kanagawa ken ạ.
Cảm ơn chị!
Cám ơn em, em là Hằng liên lạc với chị trên Fb đúng không?
Chị viết thêm về sách dạy trẻ trên 5 tuổi dọn nhà của Konmari đi ạ. Em cảm ơn ạ.
Chào Phương, rất mong chờ bài viết của bạn về cách hướng dẫn trẻ em trên 5 tuổi dọn nhà. Sách của chị Konmari mới xuất bản ở Nhật thôi đúng ko? Nếu có bản tiếng Anh mình sẽ mua liền. Có người mẹ tài năng như Phương thì bé sẽ có 1 bàn đạp vững chắc để trưởng thành và thành công trong cuộc sống sau này. Chúc bé và mẹ khoẻ mạnh tốt lành.
Chào Hương, cám ơn bạn đã quan tâm đến bài viết. Chị Konmari đã ra sách, mình cũng đọc rồi. Cuốn sách chỉ là câu chuyện dễ thương về hai bạn nhỏ, một bạn bừa bộn thích trữ đồ và một bạn gọn gàng. Chỉ là một bài học nho nhỏ cho bé được vẽ bằng tranh thôi không có nội dung cụ thể. Mình sẽ tìm hiểu thêm nội dung này để chia sẻ sau Hương nhé, cám ơn gợi ý của bạn!